In dit hoofdstuk komen onderwerpen naar voren, die je helpen bewust te maken wat je doelstellingen kunnen zijn om te ondersteunen of bij het ondersteunen. Hoe je daarbij jezelf en de ander in ere houdt.

Direct naar

In een relatie is een afstemming tussen mensen. Een deel geven en ontvangen. Wanneer de relatie verandert doordat er een ondersteuningsbehoefte bij is gekomen, blijft de basis van deze ondersteuningsrelatie de relatie zelf. De relatie tussen deze personen.
Wanneer er bijvoorbeeld tussen mij en mijn moeder een ondersteuningsfacet bij komt, blijft de basis het contact die wij als mensen met elkaar hadden. Hoe wij elkaar zien en ervaren. Hoe wij ons eigen en elkaars gezondheid(sbeleving) ervaren, blijft de basis.

Wanneer je deze basis goed kent, kun je op basis van observaties en navragen de wenselijke ondersteuning herkennen. Wanneer je deze basis nog niet goed kent, is het handig te weten wat de basis is van degene die je ondersteuning gaat geven. Het is immers zo dat je beter herkent dat iemand bijvoorbeeld uit balans is, wanneer je weet hoe diegene zich normaal gesproken gedraagt.

Hoe herken je wat een medemens aan ondersteuning nodig heeft?

Om voor jezelf je prioriteiten in gezondheidsbeleving en optimalisatie te vinden, is het van belang je bewust te zijn wat jij onder gezondheid verstaat en waar je zelf wel of niet prioriteit in stelt om te optimaliseren. Daarom begonnen we op deze site met het begrip gezondheid. Vervolgens kun je om de prioriteit in te schatten het spinnenweb invullen. Ook voor de ander die je ondersteuning wilt geven, kun je het spinnenweb bijvoorbeeld invullen. Dit kan je voor jezelf doen, je kunt hem samen met de te ondersteunen medemens invullen of diegene kan het zelf invullen, eventueel met een andere hulp/persoon. Het spinnenweb van positieve gezondheid is in te vullen via https://mijnpositievegezondheid.nl/ MijnPositieveGezondheid.nl om zo te herkennen voor zichzelf wat zijn prioriteiten zijn in gezondheidsbeleving en optimalisatie.

Vervolgens is van belang te weten of diegene ondersteuning nodig heeft. Is een persoon bewust en bekwaam zich goed te uiten, dan kan dat helder worden door met elkaar te spreken. Mocht iemand het niet (kunnen) bespreken, hoef je uiteraard niet te wachten totdat iemand dusdanig uit balans is dat deze een gevaar is voor zichzelf of de omgeving. Het is wel van belang de noodzaak in te schatten. Vervolgens het niveau van ondersteuning.

Herkennen van ondersteuningsbehoefte

Hiermee bedoel ik het niveau van overnemen van autonomie van laag naar hoog. Bijvoorbeeld van het bespreken van dat gezondheidsgebied, het benoemen van de herkenning van de disbalans, het bespreken van oplossingsacties in de disbalans, het benoemen van een oplossingsactie van diegene zelf om meer in balans te komen, het adviseren om een oplossingsactie te ondernemen, het vragen of je kan helpen/ondersteunen bij deze disbalans, het stimuleren van het zoeken naar het balans in dit gezondheidsgebied, het aanreiken van een (deel van) een oplossingsondersteuning/actie, het voordoen van een (deel van) een oplossingsactie, het (samen) uitvoeren van een (deel van) een oplossingsactie, het overnemen van de actie/ondersteuning.

Uiteraard zijn er vraagstukken als; Vraagt degene wat gezond en goed voor hem is (korte en/of lange termijn). Wil diegene dat wat goed voor haar is? Kun je (samen) goed inschatten wat de ondersteuningsbehoeften zijn, inclusief de prioriteiten? Ben jij de juiste persoon om deze ondersteuning te bieden, zowel fysiek/mentaal als sociaal voor de medemens? Ben je zelf in staat fysiek mentaal en sociaal om ondersteuning te bieden. Kun je de gevraagde tijd en aandacht leveren?

Wat maakt dat ik bovenstaande zo expliciet benoem, is omdat je als mantelzorger hierdoor bewuster ondersteund en bewuster zou kunnen kiezen welke ondersteuning het beste de gezondheidservaring verbeterd.

Het maakt daarmee de drempel kleiner om je handelen af te stemmen op dat wat werkelijk gezondheidsbevorderend of -behoudend werkt

Niveaus van ondersteuning

Veel van de ondersteuning die door mantelzorgers geboden wordt, zit verweven in de dagelijkse gang van zaken. Zie je dat je man met dementie zoekt naar de borden en het bestek, hoe ondersteun je dan? Voor de ene persoon is het een nadeel, wanneer je het overneemt, terwijl de ander hierdoor juist rust ervaart.

Wanneer je man met dementie vraagt je een brief voor te lezen, doe je dat dan? Ook als het bij wijze van spreken honderd keer op een dag is?

Jezelf zijn ook in relatie tot de ander

Bij het goed ondersteunen is het van belang te weten welke gedachten, welke handelingen, welke communicatie ondersteunend werkt. Je bent een gekwelde ondersteuningsvrager niet noemenswaardig tot steun tenzij je in staat bent je op de richting van de oplossing te focussen, op de richting die hij uit wil, of op de richting van wat jij voor hem wenst. Dit doel is meestal zich goed voelen of in balans.

Het is belangrijk je te realiseren dat de negatieve emotie die je vaak voelt wanneer je je zorgen maakt over een ander met problemen, daar in feite is omdat de richting van je aandacht je wegtrekt van jezelf.

De ander mag er de oorzaak van zijn van de richting van je aandacht, de ander is er niet de oorzaak van dat jij tegen jezelf ingaat. De richting van je aandacht is daar de oorzaak van. Zoeken naar positieve aspecten en goede resultaten verwachten voor de ander is de enige manier waarop je hen van nut kunt zijn.

Mentale ondersteuning en afstemming

Richt je ook in een afhankelijke situatie op balans in jezelf en het goed voelen. Herinner jezelf er vaak aan dat het aan jou is om die verbinding te maken en je goed te voelen en dat niemand anders de verantwoordelijkheid of het vermogen heeft om die belangrijke verbinding voor jou te maken. Bereik onafhankelijk de voortdurende toestand van houden van jezelf.

Met andere woorden, een gevoel van machteloosheid is de emotie die de grootste afstand aangeeft, tot wie-je-werkelijk-bent. Wraak is dichterbij, woede nog dichterbij, overweldiging is dichter bij en frustratie, kleinzieligheid is nog veel dichter bij wie-jij-werkelijk-bent. Hoop is een heel stuk dichter bij. Geloof in WelZijn en wetenschap van WelZijn, sluiten aan bij wie je bent. Dit tezamen met waardering, liefde, passie en verheugen en alle emoties die goed voelen.

Er is veel niet te controleren, wat wel te controleren is, is je aandacht aan hoe je je voelt onder iedere willekeurige omstandigheid.

Wanneer iemand iets doet dat jij afkeurt, is het een onjuiste veronderstelling dat het een goed idee is erop te wijzen, met de onjuiste verwachting dat het anders wel eens toe zou kunnen nemen. Terwijl de werkelijkheid is dat hoe meer je wijst op wat je niet wilt, hoe meer je jezelf vasthoudt en tegenhoudt van wat je wel wilt.

Zo kun je overtuigingen hebben, die tegenstrijdig zijn met wat je wilt. Je wilt stoppen met roken, maar…. Een overtuiging is echter niet meer dan een gedachte die je telkens denkt, waar je steeds maar aan blijft denken, een gedachte die je uit gewoonte denkt. Een overtuiging is slechts een aangeleerde gedachte. Denk dan ook niet steeds een gedachte die in strijd is met wat je wil. Wees waardevol, overwin en neem je macht. Jij weet wat goed voelt voor jou. Bedenk gedachten die kloppen met wat je wilt, totdat je ze gelooft. Geloof het voordat je het ziet.

Om te herkennen wat de ondersteuningsbehoefte is, is het van belang om de mate en de wens van eigen regie te weten.

Vragen die helpen om deze mate en de wens van regie te kennen zijn;
Welke autonomie heeft de te ondersteunen persoon als wens?
Wordt de ondersteuning ervaren als een ondersteuning of een overname van eigen handelen?

Wordt de ondersteuning ervaren als iets dat diegene zelf wil leren/kunnen zonder jou in de toekomst?

Is de ondersteuning een noodzakelijk iets voor de lange termijn?

Eigen Regie

Voor een goed contact is het van belang dat je je bewust probeert te worden van je eigen binnen en buitenkant en die van de ander je probeert een beeld te vormen van wat er gebeurt.

Mentaliseren is de vaardigheid om te kunnen begrijpen waar jouw gedrag en dat van anderen vandaan komt. Het is vaak al moeilijk genoeg om jezelf te begrijpen, laat staan een ander. Je maakt een inschatting van wat er bij de ander aan de binnenkant gebeurt. Daarvoor let je bijvoorbeeld op wat je merkt aan het gedrag van de ander, wat je ziet aan zijn of haar gezicht wat je al weet van de ander en de situatie waar we in zitten je eigen achtergrond en hoe je je voelt is ook van invloed. Je denkt na over zijn of haar gedachten gevoelens, bedoelingen en behoeften.

Herkennen van elkaar

Herken verandering en doe er wat mee

Hier kan ik een mooi citaat uit het examenboek van verpleegkunde noteren.

Een verpleegkundige signaleert veranderingen in het gedrag, de gezondheidstoestand, het welbevinden en de veiligheid van de zorgvrager.

Op basis van bevindingen geeft ze gevraagd en ongevraagd advies ten behoeve van het behouden of versterken van het zelfmanagement van de zorgvrager(s), het bevorderen van gezondheid en het realiseren van een gezonde leefstijl.

Daarbij geeft ze voorlichting, advies en instructie over veiligheid, hygiëne en het gebruik van (technologische) hulpmiddelen.

Ze rapporteert bestaande of dreigende gezondheidsproblemen en bespreekt dit met de zorgvrager en/of het sociale netwerk.

We hebben de neiging om te denken dat een ander het zelfde beleefd als wij, terwijl dat heel erg kan verschillen. Goed mentaliseren is op een open nieuwsgierige manier stil staan bij de mogelijke gevoelens en gedragingen van de ander, die van jezelf en hoe deze elkaar kunnen beïnvloeden. Als een contact makkelijk verloopt is er ook is er geen probleem. Bijvoorbeeld als je met een vriendin belt en je merkt dat zie je met een half woord al begrijpt. Pas op het moment dat het contact moeilijk verloopt moet je extra je best gaan doen. Dat kun je doen door vragen te stellen aan jezelf. Bijvoorbeeld Waarom maakt me dat zo boos? Waarom voel ik me afgewezen? Waarom denk ik dat eigenlijk? Je probeert ook te begrijpen wat er bij de ander gebeurt dat kun je doen door vragen te stellen aan de ander. Bijvoorbeeld: Wat maakt dat je dat zegt? Hoe voel je je? Heb ik iets verkeerd gezegd? Wat verwacht je van mij? Zo voorkom je verdere misverstanden en kun je de ander uitleggen hoe jij het het ziet en begrijp je elkaar beter.

Het begint erbij te weten welke ondersteuning wenselijk is.

Wanneer je helder hebt waarin de gezondheid ondersteuning wenselijk is en welke mogelijkheden jij zelf hierin hebt, kan ook helder worden welke ondersteuning er gezocht dient te worden. Wees ervan bewust dat het nadenken over en het regelen van zorg en ondersteuning ook tijd/energie en vaardigheid vraagt.

Het is van belang om goede balans te vinden tussen ondersteuning en overnemen van zorg en ondersteuning. Er is een prachtige site ; Naasten in Kracht Hierin wordt de ondersteuner centraal gezet. Naasten in Kracht is een samenwerkingsproject en de site is gericht op ondersteuners van mensen met een psychische aandoening, Via deze site is zeer veel informatie voor jou als ondersteunde en als ondersteuner. Naast praktische informatie over verschillende aandoeningen, zijn er ook doorverwijzingen over hoe je bijvoorbeeld als ondersteuner je eigen grenzen kunt verkennen. Ze hebben een helder animatiefilmpje gemaakt over ondersteuning bij mensen die psychisch uit balans zijn. Levenshuisjes (youtube.com) of https://www.youtube.com/watch?v=uZ7ShgquEto

Via deze site kun je daarnaast steun, inspiratie en tips vinden en kun je jouw ervaring delen. De volgende site kan ook zeer waardevolle doorlinks opleveren: Naasten Centraal - Je staat er niet alleen voor!

Herkennen wat je wilt bieden

Bedenk ook dat omstandigheden wijzigen (zowel van jou als mantelzorger als van degene die je ondersteuning verleend), waarbij het wijs is vooruit te kunnen kijken. Wordt de gevraagde ondersteuning (fysiek of geestelijk) in de toekomst groter? Anticipeer er vooraf op.

Veelal ligt wat er gevraagd wordt en wat je kunt bieden niet in elkaars gelijke. Stem steeds met jezelf af of je nog bij je eigen kracht/kern kan blijven. Bedenk wat een maatstaf hierin is voor jezelf. Hoeveel wil en kan je ondersteunen om op korte termijn en op lange termijn de gezondheid te ervaren die je jezelf gunt. Hoeverre wil/kun je voorkomen dat je overbelast raakt?

Toekomstverwachting

Welke intentie geeft jezelf het meeste energie of energiebehoud?

Stel je geeft hulp bij het douchen van je vader. Wanneer hij het voor zijn gezondheidsbeleving belangrijker vindt om naar een buurthuis te gaan, dan om dagelijks gedoucht te worden, kun je je zorg hierop afstemmen.

Het herkennen welke verantwoordelijkheid je wel en niet kunt en wilt overnemen. Dit is een constante afstemming, zowel tussen je eigen draagkracht en ervaren draaglast als dat wat er tussen jou en degene die je ondersteund gebeurt.

Hierbij wil ik een voorbeeld geven van twee mensen die een man met schizofrenie ondersteunen. De man heeft een lastig te verstane spraak. Hij wil graag gehoord worden en begrepen en heeft niet het geduld om zichzelf te herhalen. Daar de mannelijke mantelzorger hardhorend is, vraagt dit veel van beide. De vrouwelijke mantelzorger kan de man wel verstaan, maar weet dat wanneer zij hem vertaald naar de mannelijke mantelzorger, dit als zeer onplezierig ervaren wordt door de man. Echter ook het vragen te herhalen wordt als zodanig ervaren. Het herkennen van de ruimte om wel of niet te herhalen, is gedurende deze ontmoeting steeds een uitdaging.

Gemak dient de mens, is een gezegde die gedeeltelijk op gaat. Gemak is tweeërlei uitlegbaar. Met de komst van de rekenmachine, kun je je als mens beroepen op de ondersteuning hiervan en hoef je in vele gevallen niet meer zelf te kunnen rekenen. Dit geldt in zekere zin ook voor de vaardigheid om te schrijven of bijvoorbeeld koken.

Het is dan ook een afweging voor jezelf en voor degene die je wilt ondersteunen de vraag, welke vaardigheden wenselijk zijn om te behouden. Als je nooit meer zelf hoeft te koken, is het zo dat je deze creativiteit niet meer uitdaagt. Ook zitten er andere facetten aan; Het inschatten wat gekocht moet worden, het sociale contact bij het winkelbezoek, de fysieke weg die gegaan moet worden, het maken van keuzes in geld, smaak, gezondheid- en kookniveau, het tijdsbestek dat nodig is om eten te maken, de voldoening van een eigen gemaakte maaltijd.

Ja, er zit wat in om jezelf of je naaste, wanneer je moeite hebt met het vervaardigen van een maaltijd te voorzien van een maaltijd. Er hangt echter zoveel mee samen. Ben je je er bewust van tijdens deze keuze?

Zo zitten bij vele ondersteuningsmomenten, neven facetten aan. Los gezien van de tijd en inspanning (fysiek/geestelijk). Kies daarom zo bewust mogelijk, je niveau van ondersteuning. Kijk naar de afhankelijkheid, de hospitalisatie, de verwachting en voel wat het beste is voor jou en of de ander. Je eigen innerlijk kompas weet wat het beste is voor jezelf.

Kun je dat? De ruimte nemen om te kijken wat een optimale ondersteuning is? Voor jezelf? Voor degene die je ondersteund?

Wanneer je weet dat iets niet goed voor jezelf of voor de ander is, wil dat nog niet zeggen dat je de vaardigheden of de mogelijkheden (tijd/middelen ed.) gelijk hebt om deze uit te voeren. Het kan lastig of zelfs onmogelijk zijn voor jezelf of de ander.

Wat doe je? Vraag je hulp? Heb je de motivatie of de kracht om zelf ondersteuning te vragen?

Er zijn meerdere methodes en vragenlijsten gemaakt om de belasting van jou als mantelzorger in kaart te brengen. Zo heb ik eerder al de vragenlijst Positieve Gezondheid genoemd. Ook is er bordjeVol, EDIZ, Caregiver Strain Index en bijvoorbeeld SACZO.

Intentie

Het is van belang elkaar in ere te houden,

Elkaar laten zijn wie je bent,

Elkaar niet voorbij laten gaan,

Elkaar stimuleren te zijn wie je bent.

Betekent te kijken naar jezelf,

te kijken naar de ander

en elkaar maximaal te laten zijn.

Het is een uitdaging, een kunde in alle relaties

In ondersteuningsrelaties, is de uitdaging groter

De uitdaging van het vinden van de balans.

De balans in jezelf, in de ander en in elkaar.

Omgaan met verlies

Wanneer een ander ondersteuning nodig heeft, heeft dit veelal met een verlies te maken. Wanneer ziet dat degene die je ondersteunt verlies of rouw ervaart, kan dat ook impact hebben op jezelf. In je ondersteuningsrelatie heb je daarmee met twee soorten impact te maken. Het proces van degene die verlies zelf ervaart (dit kunnen jullie beide zijn) en het proces dat je zelf doorloopt, door het zien van het verlies van de ander.

Hoe kun je als ondersteuner in zo’n situatie het beste aansluiten bij de wensen van de zorgvrager? Hoe ga je om met je eigen gevoelens?

Omgaan met verlies

Verliessituaties worden vaak geassocieerd met het overlijden van bijvoorbeeld een dierbare of een huisdier. Andere voorbeelden van verliessituaties zijn;

• Afnamen van het denkvermogen en motivatie en intensie om perspectief te creeeren voor zichzelf

• Verlies van lichaam(sfuncties)

Gevoelens van rouw kunnen echter ook ontstaan bij verlies van:

• Een naaste die verandert door bijvoorbeeld dementie;

• autonomie en regie over het eigen leven als gevolg van beperkingen (ziekte) en toenemende afhankelijkheid;

• positie of status;

• sociale contacten;

• eigenwaarde;

• de oude woonomgeving

Bewustwording eigen emoties

• Wat gebeurt er met jou als je ondersteuning geeft aan een zorgvrager die een verliessituatie ervaart?

• Wat heb jij als mens op zo'n moment nodig?

• En wie heb je nodig?

Acceptatie, frustratie, ontkenning en opluchting kunnen allemaal uitingen van verlies of rouw zijn. Andere voorbeelden zijn: boosheid, machteloosheid, opluchting, depressie, schuldgevoel en marchanderen (onderhandelen). Marchanderen is een poging om het onvermijdelijke uit te stellen. Men probeert als het ware onder het verlies uit te komen. "Als ik maar niet te veel praat over wat er is gebeurd, gaat het vanzelf over."

Emotionele betrokkenheid is een menselijke reactie, die te maken kan hebben met jouw eigen ervaringen op het gebied van verlies. Deze emotionele betrokkenheid kan jouw functioneren beïnvloeden.

Het is goed om je ervan bewust te zijn:

• in welke mate je (gewenst of ongewenst) emotioneel betrokken bent en waardoor jouw emotionele betrokkenheid wordt veroorzaakt;

• hoe jij je emoties uit;

• wat en wie jij nodig hebt om met je emoties om te gaan.

Iedereen heeft zijn eigen manier om emoties te uiten die gepaard gaan met een verliessituatie. De één wordt misschien boos of onrustig, de ander voelt zich eenzaam of keert in zichzelf, en weer iemand anders kan alleen nog maar huilen.

Hoe komen jouw emoties tot uiting?

Als iets jou in de weg staat, kan de situatie van de zorgvrager bepaalde emoties bij jou oproepen. Denk bijvoorbeeld aan een overhaaste start van de dag, een vervelende (andere) privégebeurtenis of een slecht humeur.

Ook jouw eigen opvoeding, normen, waarden en hoe jij gewend bent met verlies om te gaan, kunnen jouw houding beïnvloeden.

Voordat je een situatie benadert, kun je jezelf onderstaande vragen stellen:

• Kan ik mild/open reageren?

• Kan ik de situatie van meerdere kanten bekijken?

• Ben ik in staat de situatie voor mezelf te relativeren? 

Kijk wat jij nodig hebt om deze vragen met 'ja' te kunnen beantwoorden.

Bedenk hoe je een houding aan kunt nemen met rust en balans in jezelf. Dit zorgt dat je de situatie open kunt benaderen en zonder oordeel naar de ander kunt luisteren.

Als je omgaat met zorgvragers die een verlies meemaken, is het ook belangrijk om te weten welke wensen en behoeften zij hebben, binnen dit verlies. Dit kun je doen door vragen te stellen en zonder oordeel te luisteren

Of je goed kunt aangeven wat je nodig hebt als mens is natuurlijk ook afhankelijk van hoe je zelf in je vel zit.
Kun je omgaan met de ondersteuningsafhankelijkheid? Ben je ertegen opgewassen?

Hoe je reageert (een combinatie van de verstandelijke en emotionele reacties) op stress of een probleem en het gedrag dat daaruit voortvloeit, wordt ook wel coping genoemd. Zie meer hierover in het deel copingsvaardigheden.

Iedereen heeft zijn eigen copingmechanismen, niet alleen de zorgvrager maar ook jijzelf. Het is goed om je hier bewust van te zijn, om te voorkomen dat je jouw eigen manier van ermee omgaan projecteert op de ander.

Zoals eerder genoemd wordt onder coping verstaan, hoe je reageert (een combinatie van de verstandelijke en emotionele reacties) op stress of een probleem en het gedrag dat daaruit voortvloeit.

Copingmechanismen zijn de manieren die mensen inzetten om
om te gaan met traumatische of moeilijke ervaringen in hun leven. 

Voorbeelden hiervan zijn: afleiding zoeken; gevoelens delen met anderen; humor gebruiken; ontkennen; rationaliseren; zich terugtrekken/alleen willen zijn.

Er zijn verschillende strategieën en mechanismen van coping. Mensen wisselen het mechanisme dat ze toepassen af, afhankelijk van de omstandigheden en hun copingstrategie (ook wel copingstijl genoemd), die samenhangt met hun persoonlijkheid.

Bij confrontatie met een problematische omstandigheid maken mensen twee beoordelingen. De eerste is een inschatting van de situatie (de primaire beoordeling: “wat is er aan de hand?”), de tweede is een inschatting van de capaciteit die men heeft om situatie aan te pakken (de secundaire beoordeling: “kan ik er iets mee/tegen doen?”).

Hoe iemand reageert op een stressvolle situatie wordt niet of nauwelijks bepaald door de aard van het probleem, maar veel meer door iemands copingstrategie. Afhankelijk van iemands copingstrategie kan een persoon kiezen uit verschillende manieren (copingmechanismen) om een probleem aan te pakken.

De effectiviteit van het copingmechanisme is afhankelijk van de context. In elke stressvolle situatie is een ander copingmechanisme het meest adequaat. “Actief aanpakken” en “sociale steun zoeken” worden over het algemeen als effectief mechanisme opgevat. Maar actief aanpakken kan tot toename van stress leiden in een situatie waarin het individu eigenlijk geen verandering kan brengen. Mechanismen, als een passief reactiepatroon en expressie van emoties zijn over het algemeen minder adequaat. Dit zijn mechanismen die met name voorkomen bij mensen met een meer emotiegerichte copingstrategie.

Over het algemeen is het mogelijk om je bewust te worden van de eigen copingmechanismen en om die als het nodig is, deze aan te passen aan de omstandigheden, al zal het lastiger zijn om een mechanisme te gaan hanteren dat een tegenovergestelde strategie vereist dan een mechanisme dat bij de eerdere strategie in de buurt komt. Een voorbeeld van aanpassing van het eigen copingmechanisme is dat van ouders die hun kinderen helpen om frustraties het hoofd te bieden. Coping verschilt daarin van afweer, dat een meer onbewust proces is.

De Utrechtse coping lijst (UCL) is een veelgebruikte vragenlijst, werkend met bovenstaande indeling, waarmee het copingmechanisme dat iemand vaak gebruikt in kaart kan worden gebracht. Er bestaan vele andere vragenlijsten, waarvan sommige gericht zijn op coping bij specifieke stressoren, bijvoorbeeld pijn.

Spreek hierover met elkaar. Hanteer goede gesprekstechnieken. Zowel voor jezelf als voor degene die je ondersteund. Zoek het juiste moment voor dit gesprek. Ook bij het spreken over verlies geldt; zoek hulp wanneer dit goed is voor jou of voor degene die je ondersteund.

Reactie mogelijkheden zijn dan ook

• Actief aanpakken: het probleem wordt geanalyseerd en opgelost.

• Sociale steun zoeken: troost en begrip zoeken bij anderen, samen met een ander het probleem oplossen.

• Vermijden: het probleem wordt ontkend en vermeden.

• Palliatieve reactie: men richt zich op andere dingen dan het probleem. In extreme vorm kan dit leiden tot verslavingen.

• Passief reactiepatroon (voorheen depressief reactiepatroon): piekeren, zichzelf de schuld geven, twijfel aan zichzelf.

• Expressie van emoties: het probleem leidt tot frustratie, spanning en agressie.

• Geruststellende gedachten en wensdenken: men houdt zich voor dat het probleem vanzelf wel goed komt of dat anderen het nog veel zwaarder hebben.

Sommige onderzoekers zien religie als een apart te onderscheiden copingmechanisme. Anderen vatten het op als een ondersteuning bij de genoemde mechanismen.

Welke vaardigheden zijn er t.a.v. Coping?

Voorbeelden van copingsvaardigheden zijn: inzicht geven, blootstellen aan stressvolle situaties en feedback geven, voorbeeldgedrag & complimenten geven

Uit: https://nl.wikipedia.org/wiki/Coping_(psychologie) Definitie van de Amerikaanse psycholoog Richard Lazarus. Hij definieerde coping als “” Cognitieve en gedragsmatige inspanningen om interne en/of externe eisen en de conflicten daartussen te overwinnen, te verminderen of te tolereren”

Copings vaardigheden

Zingeving

Zoals in het beschrijven van ‘ wat is gezondheid’ naar voren komt, is zingeving onderdeel van de waarde die je zelf aan je eigen gezondheid geeft. Zingevingsvraagstukken zijn vragen die te maken hebben met “Wat is voor mij van waarde? Wat geeft of ontneemt mij waarde? , maar ook vragen als “Waarom overkomt mij dit? Kan en wil ik dit nog wel? Hoe moet ik hiermee omgaan? Hoe gezond van gedachten dien ik (of de ander) te zijn om de zingeving te kunnen bepalen?”

Zingeving is waardevol. De mogelijkheden van zingeving kunnen veranderen door de zorgbehoefte of het verstrekken van zorg. Ook kan je visie op de zin van het leven veranderen door de veranderende of actuele situatie. Stilstaan bij zingevingsvragen als doel van je bijdrage aan de mens in het algemeen, aan jezelf of degene voor wie zorgt in het bijzonder, maken dat je bewuster in het nu bent.

Op bijvoorbeeld https://centrum-levensvragen.nl/ kun je informatie vinden en een telefoonnummer om over zingeving en persoonlijke waarden spreken. Wanneer jij of degene die je ondersteund, ondersteuning nodig hebt, kun je deze vragen aan vrienden, familie of instanties die hierin ondersteunen. Een ander voorbeeld is www.geestelijkeverzorging.nl . Zij hebben op hun site doorverwijzingen naar specifieke doelgroepsondersteuning. Bijvoorbeeld het Kenniscentrum kinderpalliatieve zorg (kinderpalliatief.nl).

Ook kun je uiteraard naar de huisarts gaan. De huisarts is een centraal aanspreekpunt van vragen. Zij kunnen doorverwijzen naar instanties. Bij veel problemen in het dagelijks leven kan de huisarts bijv. doorverwijzen naar de praktijkondersteuner van de GGZ. Ook kun je zelf rechtstreeks diverse stappen nemen.